Emeklilik şartları ve süreçleri milyonlarca çalışan için önemli bir konudur. Aynı zamanda engelli vatandaşlar için de emeklilik dönemlerini inşa etmek kritik öneme sahiptir. Engelli emeklilik şartları; diğer çalışanlardan farklı şartlara, başvuru ve sonuç adımlarına sahiptir. Çünkü engellilik halinin getirdiği zorluklar ve çalışma yaşamında yer alan engellilerin dezavantajları sebebiyle standart çalışan modelinin dışında muamele görürler. Engelli vatandaşlar için süreci kolaylaştıran uygulamalardan biri engelli emeklilik hakkıdır. Bu kapsamda %40’ın üzerinde engelli olan vatandaşlar için emeklilik hakkını öngören yasa düzenlemesi yapılmıştır. Engelli emeklilik hesaplama ve engelli emeklilik şartları 2023 yılı detaylarına ilişkin tüm bilgilere yazımızın devamında ulaşabilirsiniz.
Engelli Emeklilik Nedir?
Engellilik halinden kaynaklı olarak emekliye ayrılmak isteyen vatandaşlar için yasa çıkarılmıştır. Bu yasa kapsamında engelliler standart çalışma yaşamının gerekliliklerinden muaf tutulur. Diğer çalışanların prim gün sayısı ve prim tutarından farklı olarak engellilerin daha erken emekli olması sağlanır. Böylece sağlıklı bireylerin aksine engelliler daha kısa sürede ve daha kolay biçimde emeklilik hakkı elde edebilir. Karşılaştıkları dezavantajlı durumların azaltılması ve emeklilik yaşamına kolay geçiş yapmaları için prim ödemeleri ve emeklilik süreçleri yasaya bağlı olarak hafifletilmiştir. Engelli vatandaşların emeklilik şartları, sigortalı şekilde işe başlama tarihine bağlı olarak değişkenlik gösterir. 1999 öncesinde işe başlayan engelli bireyler sonraki yıllarda başlayan engellilere göre daha kısa sürede emekli olabilir. Bunun sebebi yasa tasarısına bağlı olarak, o yıllardan önce başlayan kişiler için emeklilik prim süresinin daha kısa olmasıdır. 2008 yılında ise emeklilik şartları ve başvuru süreçlerinin başlıkları için engellilere dair yeni bir düzenleme daha yapılmıştır.
2023 Yılı Engelli Çalışanların Emeklilik Şartları Nelerdir?
Erken emeklilik ve engelli emeklilik şartlarını yerine getiren kişiler prim gün sayılarını doldurmaları halinde emeklilik başvurusu yapabilir. SGK’ya başvuru yapan çalışanların, prim gün sayılarının doldurulduğundan ve engelli emeklilik şartlarını beyan ettiğinden emin olması önemlidir. Çünkü bu şartları taşımayan kişiler engelli çalışanların emeklilik hakkından faydalanamaz. Bu bağlamda prim gün sayıları ve prim yüzdeleri için de engellileri kapsayan tablolara dikkat etmek gerekir. Yüzde 40 engelli emeklilik şartları aşağıdaki gibidir: %40 engelliler 15 yıl sigortalılık ve 3600 gün prim şartıyla emekliye ayrılabilir. 6 Ağustos 1991 ve 5 Ağustos 1994 aralıklı işe giriş yapanlar 3760 gün 6 Ağustos 1994 ve 5 Ağustos 1997 aralıklı işe giriş yapanlar 3920 gün 6 Ağustos 1997 ve 5 Ağustos 2003 aralıklı işe giriş yapanlar 4240 gün 5 Ağustos 2003 ve 30 Eylül 2008 aralıklı işe giriş yapanlar 4400 gün prim hesabıyla ödeme yapmalıdır. Yüzde 60 engelli emeklilik şartları aşağıdaki gibidir: 15 Ağustos 1991 ve öncesi işe giriş yapanlar 3600 gün 6 Ağustos 1991 ve 5 Ağustos 1997 arası işe giriş yapanlar 3680 gün 6 Ağustos 1997 ve 5 Ağustos 2000 arası işe giriş yapanlar 3840 gün 5 Ağustos 2000 ve 30 Eylül 2008 arası işe giriş yapanlar 4000 gün olacak şekilde prim hesabı yapmalıdır. Bu prim günleri için ödeme yapan ve faal olarak çalışan engelliler, belirtilen süreyi doldurmaları halinde emeklilik başvurusu yapabilir.
Engellilik Maaşı Nasıl Hesaplanır?
Engelli emeklilik maaşı hesaplama işlemleri için dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri engellilik yüzdesidir. Çünkü hesaplamalar sırasında iki temel kategori bulunur. %40 engelliler için tanımlanan prim gün sayıları ve işe giriş tarih aralıkları ile %60 üzeri engelliler için baz alınan veriler farklıdır. Bu bağlamda %40 ve %60 üzeri engellilerin engelli emeklilik maaşı hesaplamaları için kullanılacak güncel veriler dikkate alınmalıdır. Engelli emeklilik hesaplama işlemleri her yıl güncellenen prim yüzdelerine göre yapılmalıdır. Çünkü bu yüzdeler her yıl Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının resmi açıklamalarıyla revize edilir. Böylece prim ödemeleri diğer çalışanlarda olduğu gibi engelli çalışanlar için de yenilenir. 2023 yılı için de engelli emeklilik şartları ve prim gün/yüzde bilgileri ilgili bakanlık tarafından açıklanmıştır. Bu bağlamda son yayına bağlı şekilde ödemelerini yapan ve prim gün sayısını dolduran bireyler, şartları taşıması halinde engelli emeklilik hakkını elde edebilir. Engelli emeklilik şartları 2023 verilerine ulaşmak isteyen çalışanlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının güncel verilerini takip edebilir.
Süreli ve Süresiz Engelli Raporu ile Emeklilik
Engelli raporu, engelli emeklilik sürecinin en önemli şartıdır. Çalışanların hangi engelli grubuna ve hangi yüzdeyle engellilik hakkı elde edeceğine bu rapora göre karar verilir. Dolayısıyla engelli raporu edinmeden, herhangi bir başvuru yapmak veya emeklilik hakkı elde etmek mümkün değildir. Engelli raporları süreli ve süresiz olmak üzere iki şekilde düzenlenir. Bu bağlamda emeklilik süreci de kendi içinde süreli ve süresiz engelli raporu ile emeklilik olarak ikiye ayrılır. Engelli raporu almak isteyenlerin sıklıkla sorduğu sorulardan biri de raporun hangi şartlarla alınabileceğidir. Çünkü her malullük durumu veya sakatlık hali, engelli raporu almak için yeterli değildir. Bu durumda başvuru sahibinin, içinde bulunduğu engellilik halinin hangi kategoride incelendiğini bilmesi gerekir. Süreli engelli raporu ile emeklilik ya da süresiz engelli raporu şartları gibi konular yüz binlerce engelli için önem taşır. Bu bağlamda raporların içerik bilgilerine hakim olmak avantaj sağlar. Süreli engelli raporu; kişilerin herhangi bir sakatlık veya malullük durumu sonrası iş görme yetilerindeki kısıtları beyan eder. Ancak engellilik tekrar kontrolü ve takibi için raporun son kullanma tarihi bulunur. Bu raporların süresi dolduğunda, kişilerin yeniden muayene edilmesi ve engellilik hallerinin son durumunun tespit edilmesi gerekir. Süresi geçmiş engelli raporları ile emeklilik başvurusu yapılamaz. Süresiz engelli raporu; engelli emeklilik tablosu ile belirlenen tüm hak ve hizmetlere yaşam boyu erişilmesini sağlayan belgedir. Kişilerin engellilik halinin yeniden kontrol gerektirmediğini ve engel durumunun yaşam boyu süreceğini ifade eder. Rahatsızlığın süreklilik arz ettiği bu durumlar, kişilerin çalışma yaşamını da doğrudan etkiler. Dolayısıyla emeklilik başvuru ve değerlendirme sürecinde süresiz engelli raporu olan kişiler için farklı kolaylıklar sağlanır. Süresiz engelli raporu alınabilen durumlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir: Doğuştan gelen görme engeli durumu Kronik rahatsızlık hali Zihinsel engellilik durumu (kendi içinde yüzdelere ayrılır) Uzuv kaybı Süresiz engelli raporu almak isteyen ve uzuv kaybı yaşayan kişilerin, yaşadıkları uzuv kaybının çalışma yaşamına etkisi ve boyutu da önem arz eder. Bu bağlamda her uzuv kaybı süresiz engelli raporu almak için yeterli değildir. Özellikle çalışma sahası ve yaşamıyla ilişkili negatiflik doğuran uzuv kayıplarında süresiz engelli raporu düzenlenir.
Engelli Emeklilik Tablosu Nedir?
Engelli emeklilik tablosu 2008 yılı öncesinde sigortası başlayan çalışanlar ve 2008 yılı sonrasında sigortası başlayan çalışanlar için iki farklı şekilde düzenlenir. Emekli olmak isteyen engelli bireylerin güncel olarak baz alması gereken engelli emeklilik tabloları aşağıdaki gibidir. 1 Ekim 2008 tarihinden önce sigortası başlayan çalışanlar için engelli emeklilik tablosu İşe Başlama Tarihi Oran/Derece Oran/Derece Oran/Derece %40-%59 %60-%79 %80 ve üzeri 15.08.1991 ve öncesi 15 yıl-3600 prim günü 15 yıl-3600 prim günü 15 yıl-3600 prim günü 06.08.1991-05.08.1994 16 yıl-3750 prim günü 15 yıl-3680 prim günü 15 yıl-3600 prim günü 06.08.1994-05.08.1997 17 yıl-3920 prim günü 16 yıl-3760 prim günü 15 yıl-3600 prim günü 06.08.1997-05.08.2000 18 yıl-4080 prim günü 17 yıl-3840 prim günü 15 yıl-3600 prim günü 06.08.2000-05.08.2003 19 yıl-4240 prim günü 17 yıl 8 ay-3920 prim günü 15 yıl-3600 prim günü 05.08.2003-30.09.2008 20 yıl-4400 prim günü 18 yıl-4000 prim günü 15 yıl-3600 prim günü 1 Ekim 2008 tarihinden sonra sigortası başlayan çalışanlar için engelli emeklilik tablosu İşe Başlama Tarihi Oran/Derece Oran/Derece Oran/Derece 1.Derece %60 ve daha fazla engeli olan bireyler 2.Derece %50-%59 oranında engeli olan bireyler 3.Derece %40-%49 oranında engeli olan bireyler 01.10.2008-31.12.2008 15 yıl-3700 prim günü 16 yıl-3700 prim günü 18 yıl-4100 prim günü 01.01.2009-31.12.2009 15 yıl-3800 prim günü 16 yıl-3800 prim günü 18 yıl-4200 prim günü 01.01.2010-31.12.2010 15 yıl-3900 prim günü 16 yıl-3900 prim günü 18 yıl-4300 prim günü 01.01.2011-31.12.2011 15 yıl-3960 prim günü 16 yıl-4000 prim günü 18 yıl-4400 prim günü 01.01.2012-31.12.2012 15 yıl-3960 prim günü 16 yıl-4100 prim günü 18 yıl-4500 prim günü 01.01.2013-31.12.2013 15 yıl-3960 prim günü 16 yıl-4200 prim günü 18 yıl-4600 prim günü 01.01.2014-31.12.2014 15 yıl-3960 prim günü 16 yıl-4300 prim günü 18 yıl-4680 prim günü 01.01.2015 ve sonrası 15 yıl-3960 prim günü 16 yıl-4320 prim günü 18 yıl-4680 prim günü Engelli vatandaşların maaş bordrosu işlemlerinde olduğu gibi prim ödemeleri için de kullanabileceği online kanallar mevcuttur. Güncel prim günü oranları ve emeklilik hakkı verilerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının resmi sitesini inceleyerek ulaşabilirsiniz.
Finansal Süreçlerinizin Akışını Kolaylaştıran Platform: Figopara
Türkiye’nin en büyük özel entegratörlerine bağlı olarak çalışan e-Fatura finansmanı yapmanızı sağlayan Figopara, yalnızca birkaç dakika içinde e-Faturalarınızı sisteme yükleyerek kolayca tahsilat yapmanızı sağlar. Figopara’nın tek sistem entegrasyonu sayesinde aynı anda birçok finans kurumuna ulaşabilir, vadesi gelmemiş faturalarınızı sistem üzerinden seçerek anında tahsilat yapabilirsiniz. Avantajlarımızdan yararlanmak için tek yapmanız gereken hiçbir ek ücret ve şart olmadan platformumuza üye olmak. Siz de hemen Figopara’ya katılın, finansal süreçlerinizin akışını kolaylaştırın! Figopara
Engellilik halinden kaynaklı olarak emekliye ayrılmak isteyen vatandaşlar için yasa çıkarılmıştır. Bu yasa kapsamında engelliler standart çalışma yaşamının gerekliliklerinden muaf tutulur.
Diğer çalışanların prim gün sayısı ve prim tutarından farklı olarak engellilerin daha erken emekli olması sağlanır. Böylece sağlıklı bireylerin aksine engelliler daha kısa sürede ve daha kolay biçimde emeklilik hakkı elde edebilir. Karşılaştıkları dezavantajlı durumların azaltılması ve emeklilik yaşamına kolay geçiş yapmaları için prim ödemeleri ve emeklilik süreçleri yasaya bağlı olarak hafifletilmiştir.
Engelli vatandaşların emeklilik şartları, sigortalı şekilde işe başlama tarihine bağlı olarak değişkenlik gösterir. 1999 öncesinde işe başlayan engelli bireyler sonraki yıllarda başlayan engellilere göre daha kısa sürede emekli olabilir. Bunun sebebi yasa tasarısına bağlı olarak, o yıllardan önce başlayan kişiler için emeklilik prim süresinin daha kısa olmasıdır.
2008 yılında ise emeklilik şartları ve başvuru süreçlerinin başlıkları için engellilere dair yeni bir düzenleme daha yapılmıştır.
Süreli engelli raporu; kişilerin herhangi bir sakatlık veya malullük durumu sonrası iş görme yetilerindeki kısıtları beyan eder. Ancak engellilik tekrar kontrolü ve takibi için raporun son kullanma tarihi bulunur. Bu raporların süresi dolduğunda, kişilerin yeniden muayene edilmesi ve engellilik hallerinin son durumunun tespit edilmesi gerekir. Süresi geçmiş engelli raporları ile emeklilik başvurusu yapılamaz.